Tijdens deze toolboxmeeting besteden we aandacht aan het onderwerp lassen.

Lassen is een manier om twee metalen aan elkaar te verbinden. Dat gebeurt door ze aan elkaar te laten smelten. Daarvoor is plaatselijk een hoge temperatuur nodig. Soms wordt er nog extra lasmateriaal toegevoegd.

We onderscheiden twee manieren van lassen: elektrisch en autogeen. Bij elektrisch lassen wordt een elektrische vlamboog gebruikt, die het materiaal plaatselijk heel heet maakt.

In feite is elektrisch lassen niets anders dan een beheerste kortsluiting. Bij autogeen lassen komt de warmte van een lasvlam, die wordt versterkt door extra zuurstof. De brandbare gassen zijn:

• Acetyleen;
• Propaan;
• Menggassen.

Brand- en explosiegevaar

Er kan brand- en explosiegevaar ontstaan door het ongemerkt wegstromen van gassen en/of zuurstof. Dit wegstromen kan gebeuren door slanglekkages, niet goed gesloten branders of defecte afsluiters. Pas hierbij dan de zogenaamde slangbreukbeveiliging toe. Deze stopt de gas- en/of zuurstoftoevoer automatisch in geval van een grote lekkage. Explosiegevaar doet zich met name voor bij autogeen lassen aan gesloten of bijna gesloten vaten.

Bij het warm worden van het vat kunnen de in het vat aanwezige gassen tot ontbranding komen.

Blootstelling aan schadelijke dampen

Bij autogeen lassen (en snijden) kunnen schadelijke gassen en nevels ontstaan. Deze leveren gevaar voor de gezondheid op. Denk bijvoorbeeld aan lassen in besloten ruimten. Gevaar kan ontstaan door:

• De verbrandingsproducten;
• De gassen die bij een hoge temperatuur van de lasvlam uit de omringende lucht kunnen ontstaan;
• De stoffen die vrijkomen uit het bewerkte materiaal.

Aan het verbranden van acetyleen of propaan door de brander zal niet alleen de zuurstof uit de zuurstoffles deelnemen, maar ook uit de omringende lucht. Als de verbranding niet volledig is, zal het zeer giftige koolstofmono-oxide ontstaan. In een niet goed geventileerde ruimte loopt bovendien het zuurstofgehalte van de lucht nog terug door het zuurstofgebruik van de lasvlam.

Ook worden door de hoge temperatuur van de lasvlam (circa 3000 oC) uit de stikstof en zuurstof van de lucht stikstofoxiden gevormd. Dit worden 'nitreuze dampen' genoemd. Deze dampen zijn reeds in lage concentraties zeer giftig en kunnen een ziekte (longoedeem) tot gevolg hebben.

Schadelijk geluid (lawaai)
Afhankelijk van het gebruikte proces, de soort spanning en de omgeving van de lasser, kan schadelijk geluid ontstaan. Van schadelijk geluid wordt gesproken indien het geluidsdrukniveau de 80 dB(A) overschrijdt.

Schadelijke straling en hitte
Tijdens het lassen kunnen er hoge temperaturen ontstaan die zorgen voor verbranding van ogen en huid. Ook de straling van het lassen (infrarood, ultraviolet) kan voor schade zorgen. 

Brand- en explosiegevaar

• Volg de maatregelen die de werkvergunning aangeeft stipt op.
• Brandbare stoffen en goederen moeten worden verwijderd of voldoende worden afgeschermd (afsteken, gasvrij maken);
• Bij het laswerk moet altijd een geschikt brandblusapparaat (bluspoeder of CO2) voorhanden zijn, eventueel brandwacht houden;
• Zorg dat onder de lasplaats geen materialen (hout, papier, plastic e.d.) liggen die in brand kunnen raken.

Blootstelling aan schadelijk dampen

• Zorg dus altijd voor voldoende ventilatie!

• Afhankelijk van de bekleding van de gebruikte laselektrode moeten maatregelen worden genomen om de lasrook en andere schadelijke gassen en dampen te verwijderen Er moet een goede ventilatie of afzuiging worden toegepast.
• Wanneer goede ventilatie of afzuiging niet mogelijk is, moet gebruik worden gemaakt van een verse-luchtkap of een speciaal filtermasker;
• De beschermde laag eerst van het lasoppervlak verwijderen;
• Olie, vet en dergelijke moeten eveneens worden verwijderd.

Schadelijk geluid

• Gebruik altijd gehoorbescherming. Als het geluidsniveau van het lasproces zelf voldoende laag is, is er altijd nog blootstelling aan geluid dat ontstaat door het verwijderen van slak of het slijpen van de lasnaden.

• Gebruik altijd de voorgeschreven persoonlijke beschermingsmiddelen. Vooral een goed sluitende en passende lasoverall (of laskleding) is belangrijk tijdens het lassen. 

Bespreek met elkaar het volgende:

1. Hoe houd je rekening met je collega's die in de buurt werken? 
2. Met welke maatregelen kun je anderen beschermen?
3. Welke PBM's moet je allemaal gebruiken bij het lassen?

Wat kun je doen als je last hebt van lasogen?

• Over het algemeen genezen lasogen snel; de klachten zullen meestal binnen een week weer overgaan;
• Koude en natte washandjes of kompressen op de ogen aanbrengen;
• Altijd de ogen door de huisarts laten controleren. De huisarts kan je ogen ook controleren of er splinters of ernstige beschadigingen zich in het oog bevinden en om te bepalen hoe erg de verbranding is;
• Een huisarts heeft oogdruppels die het hoornvlies tijdelijk verdoven. Vrijwel direct na het druppelen kunnen de ogen geopend worden en lijken de klachten verdwenen;
• Als je vaker lasogen hebt opgelopen is de kans op litteken weefsel aanwezig, waardoor je zicht kan verminderen.