Iedere werknemer heeft te maken met lichamelijke inspanning. Te veel lichamelijke inspanning kan lichamelijke overbelasting veroorzaken. Dit kan ontstaan door (zwaar) fysiek werk, zoals graven en straten, maar ook door langdurig zittend werk, zoals bij autorijden en beeldschermwerk. Als je je bijvoorbeeld langdurig in een onnatuurlijke houding moet staan, is dat slecht voor het lichaam. Daarnaast kunnen trillingen (door het hele lichaam of in de hand/arm) en repeterende bewegingen belastend zijn voor het lichaam.

De Arbowet verplicht de werkgever maatregelen te nemen om lichamelijke belasting te voorkomen of te beperken. Maar ook als werknemer kun je ervoor waken dat je je lichaam niet teveel belast. Zoek als werkgever en werknemer samen naar oplossingen die de lichamelijke belasting beperken. Dat verkleint de kans op klachten.

Een blessure of slijtage oplopen door te zwaar en verkeerd:

• Tillen (bijvoorbeeld het tillen van zware blokken);
• Dragen (bijvoorbeeld het lopen met steigerelementen);
• Duwen en trekken (bijvoorbeeld het trekken aan een kubel);
• Ongunstige werkhoudingen (bijvoorbeeld gedraaid, gehurkt, geknield, gebogen, langdurig staan);
• Steeds dezelfde bewegingen/krachten (bijvoorbeeld handmatig schroeven indraaien, timmeren);
• Trillingen en schokken (bijvoorbeeld bij het werken met trillend gereedschap als een slijpmachine).

De lichamelijke belasting en de kans op klachten kunnen versterkt worden door:​​​​​​​

• Gladde ondergrond: daardoor wordt het werk zwaarder en onveiliger;
• Obstakels: daardoor wordt de bewegingsvrijheid belemmerd;
• Kou en vocht: koude spieren zijn kwetsbaarder voor overbelasting dan warme spieren;

• Je gedrag: onder tijdsdruk of uit 'stoerheid' wordt gekozen voor onjuiste en risicovolle handelingen (bijvoorbeeld twee blokken van 20 kg in één keer tillen, omdat dat sneller gaat).

Maatregelen tegen overbelasting

In de ontwerp- en voorbereidingsfase:

• Hou in het ontwerp van het bouwwerk rekening met het voorkomen van zwaar tilwerk;
• Kies in het ontwerp voor lichte materialen óf juist zware materialen;
• Zorg voor een goede werkvoorbereiding en planning zodat onnodig transport dus onnodig tilwerk, kan worden voorkomen;
• Plan de volgorde van werkzaamheden op een manier dat machinaal kan worden getild.

De voorbereiding:

• Probeer handmatig tillen zoveel mogelijk te vermijden;
• Leg zware materialen en gereedschappen niet op de grond, maar op werkhoogte neer (als dat kan);
• Gebruik verticale transportmiddelen om zware bouwmaterialen op hun plek te krijgen;
• Gebruik horizontale transportmiddelen om bouwmaterialen te verplaatsen;
• Maak gebruik van mechanische hulpmiddelen;
• Wissel zwaar werk en minder zwaar werk af.

De uitvoering:

• Buk en til niet onnodig. Gebruik hulpmiddelen;
• Til niet te zwaar. Vraag collega's om hulp bij zware en grote voorwerpen. Je mag nooit in je eentje meer tillen dan 23kg, met twee personen is dat 42,5kg;
• Houd de last zo dicht mogelijk tegen je lichaam;
• Voorkom dat je ver moet reiken;
• Til niet met verdraaide rug. Ga recht voor de last staan en laat je voeten het draaiwerk doen;
• Til rustig en hou je rug zoveel mogelijk recht, maak dus ook niet een té holle rug.

Hand- en armtrillingen en- schokken:

• Gebruik gereedschap dat goed onderhouden is;
• Lees de gebruiksinstructie van het gereedschap en pas deze toe;
• Wissel het werk regelmatig af met andere werkzaamheden of rouleer met een collega;
• Zorg voor een stabiele werkhouding;
• Pas adequate persoonlijke beschermingsmiddelen toe, zoals veiligheidshandschoenen en veiligheidsschoenen. ​​​​​​​

Repeterende bewegingen en werkhouding:

• Wissel werk met repeterende bewegingen regelmatig af met andere werkzaamheden;
• Neem voldoende rust en (micro) pauzes om de spieren en pezen te laten herstellen;
• Voor beeldschermwerk: zorg voor een goede afstelling van je werkplek en voor afwisseling in het werk met niet beeldscherm gebonden taken. Benieuwd of jouw werkplek goed is ingesteld? Vraag een werkplekbezoek aan in TopDesk (gebruik de QHSSE- button).